Chương trình thực tế, còn được gọi là chương trình thực tế, là một loại chương trình truyền hình được sản xuất thông qua việc ghi lại các cảnh đời thực và sự tương tác của người tham gia. Những chương trình này thường thu hút một lượng lớn khán giả nhờ vào đặc điểm chân thực, trực tiếp và cảm giác tham gia mạnh mẽ, trở thành một phần quan trọng của giải trí truyền thông hiện đại.
Nguồn gốc của chương trình thực tế có thể truy ngược đến những năm đầu thế kỷ 20 với các bộ phim tài liệu, nhưng chương trình thực tế theo nghĩa thực sự bắt đầu phổ biến vào những năm 1990. Năm 1992, chương trình “Big Brother” được phát hành tại Thụy Điển được coi là tác phẩm khởi đầu của chương trình thực tế hiện đại. Sau đó, hình thức chương trình này nhanh chóng lan rộng toàn cầu, đặc biệt là ở Mỹ và châu Âu, với nhiều chương trình nổi tiếng như “Survivor”, “American Idol”, “Dancing with the Stars” và nhiều chương trình khác.
Các hình thức của chương trình thực tế rất đa dạng, chủ yếu bao gồm các loại chương trình thi đấu, chương trình đời sống, chương trình xã hội và chương trình tình cảm. Các chương trình thi đấu thường đặt ra một số nhiệm vụ hoặc thách thức nhất định, người tham gia cạnh tranh để giành giải thưởng hoặc thứ hạng; các chương trình đời sống ghi lại cuộc sống hàng ngày của người tham gia, thể hiện tính cách và cảm xúc của họ; các chương trình xã hội chú trọng vào sự tương tác và mối quan hệ giữa người tham gia; trong khi các chương trình tình cảm thường xoay quanh chủ đề tình yêu và hôn nhân, thể hiện quá trình tìm kiếm bạn đời của người tham gia.
Sự thành công của chương trình thực tế không chỉ nằm ở tính giải trí mà còn ở khả năng gây ra sự đồng cảm với khán giả. Nhiều chương trình thông qua việc trình bày câu chuyện của những người bình thường, khám phá bản chất con người, cảm xúc và các vấn đề xã hội, khiến khán giả suy ngẫm trong quá trình xem. Đồng thời, chương trình thực tế cũng thường tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để tăng cường cảm giác tham gia và tương tác của khán giả, mở rộng hơn nữa ảnh hưởng của chương trình.
Mặc dù chương trình thực tế được đón nhận rộng rãi, nhưng cũng gây ra nhiều tranh cãi. Một mặt, một số người cho rằng chương trình thực tế quá chú trọng vào kịch tính và xung đột, dễ dàng làm sai lệch nhận thức của khán giả về thực tế; mặt khác, sự riêng tư và vấn đề sức khỏe tâm lý của người tham gia trong chương trình cũng đã thu hút sự chú ý của xã hội. Với sự phát triển của chương trình thực tế, việc tìm kiếm sự cân bằng giữa giải trí và đạo đức trở thành một vấn đề mà các nhà sản xuất và khán giả cần suy nghĩ chung.
Trên toàn cầu, chương trình thực tế đã trở thành một hiện tượng văn hóa, ảnh hưởng đến lối sống, giá trị và hành vi tiêu dùng của khán giả. Với sự tiến bộ của công nghệ và sự thay đổi trong nhu cầu của khán giả, hình thức và nội dung của chương trình thực tế cũng đang không ngừng phát triển. Trong tương lai, chương trình thực tế sẽ phát triển như thế nào sẽ tiếp tục là trọng tâm mà ngành truyền thông và giải trí quan tâm.
